Hoe werken we aan digitale inclusie, mediawijsheid en mediaopvoeding bij anderstaligen?

- Visueel
- In groepsverband, mogelijks ook individuele training
- Interactief
- Awareness creëren & skills aanleren om phishing te herkennen

We kozen ervoor om de tool in te zetten in Nederlandse les, omdat het daar naar onze mening het beste geïmplementeerd kan worden. In een volgende sprint gaan we na hoe docenten Nederlands hiertegenover staan.

De insteek van de verschillende tools zijn variërend, de volgende doelen zijn te onderscheiden:

-Informerend: toelichten over veelvoorkomende gevallen van cyberaanvallen,

-Praktijkgericht: simulaties die je in staat stellen om te achterhalen in welke mate je phishing berichten herkent.

-Beveiliging: tools die je beveiligen tegen cyberaanvallen en phishing.

De algemene trend is het aanbieden van educatie rond het herkennen van phishing en welke vormen van phishing er actueel zijn. Er wordt voornamelijk gebruik gemaakt van educatieve pakketten, simulaties en een aantal apps.

De meest voor de hand liggende problematiek die we met onze oplossing ook willen tackelen is het taalprobleem. Een vereiste van deze oplossing is dus dat het voor anderstaligen makkelijk te begrijpen moet zijn, de concrete invulling hiervan (aanbieden verschillende talen, simpel (Nederlands) taalgebruik, visuele cues,...)

Tevens vonden we dat de motivatie om bij te leren over gevaren als phishing sterk context afhankelijk is. Onze oplossing moet dus voldoende duidelijkheid bieden aan de doelgroep dat, ten eerste, phishing een actueel probleem is en ten tweede hoe je voorkomt een slachtoffer er van te worden.

Onze concrete oplossing moet tevens laagdrempelig genoeg zijn dat mensen met weinig digitale skills het ook kunnen gebruiken.

Phishing is een vorm van internetfraude waarbij u valse berichten ontvangt waarbij geprobeerd wordt om inloggegevens, creditcardinformatie, pincodes of andere persoonlijke gegevens te achterhalen.
(bron: https://www.vlaanderen.be/consumentenbescherming/phishing)
Heel vaak zijn dit berichten uit bekende instanties zoals de overheid ,postbezorgers, winkels, banken,... Deze fraudeurs kunnen ook persoonlijke kennissen nabootsen, vaak door aansprekingen als: dag mama, papa, broer,... of ze kunnen volledig willekeurige/fictieve mensen nabootsen (dit wordt dan catphishing genoemd).

Tom de Leyn (onderzoeker):

- Paternalistische assumptie van Mediawijs. Gebrek aan mediawijsheid is een 'probleem', de 'ene juiste' oplossing komt top-down vanuit een overheidsinstelling/ witte middenklasse.
->Disconnect met effectieve noden van de doelgroep. Onderschatting van eigen support systemen binnen eigen gezinnen en gemeenschap.

Eerder een bottem-up aanpak hanteren. Samenwerken met touchpoints en sleutelfiguren binnen de doelgroep en inzetten op meer herkenbaarheid binnen Mediawijs zelf, kan zorgen voor minder wantrouwen naar overheidinstanties toe. Dit wantrouwen is afkomstig van bewustwording over representatie in de samenleving als 'de anderstalige' of 'de vreemdeling' en door confrontatie met racisme en discriminatie.
=> Verschuiving weg van experten en externe figuren die uitleggen hoe het moet en mensen onderling iets aanleren.

Esther Rozendaal (Expert Mediawijsheid)

1) Kritische visie op mediawijsheid

Instellingen als Mediawijs kijken heel top-down, terwijl weinig gekeken wordt vanuit het perspectief van de doelgroep (ook in Nederland), te weinig rekening met belevingswereld van mediagebruiker. Wat willen mensen, waar liggen hun behoeftes,... Minder normatieve approach hanteren, echt inzetten op bottem-up.

2) Mediawijsheid aanleren

Gedragswetenschappelijk perspectief, focus op de hersenen en psychologie. Gedragsanalyse maken door ogen van de doelgroep: kijken naar het gewenste gedrag en wat zijn de hindernissen in het uitvoeren van dat gedrag of wat maakt het gemakkelijker.

-> Verschil tussen anderstaligen en native speakers. Voor een anderstalige is een vreemde taal trachten te begrijpen al zeer cognitief belastend, dit maakt het moeilijker om kritisch media te analyseren.

-> Focus ook op de motivaties van de doelgroep. Als je niet gemotiveerd bent om je mediawijs te gedragen, dan ga je het ook niet doen. Hier kan je veel hindernissen en stimulatoren vinden. Vergelijking met complex gedrag op vlak van gezondheid: Veel campagnes over gevaren van roken, maar nog steeds veel rokers. Dit is een motivatieprobleem, geen informatieprobleem.

Komaf Koffie (Gent)

Werknemers en digitale toestellen:

Zelfde resultaten als bij Timmerwerkt en Kringwinkel: Goede skills omtrent smartphonegebruik, minder met de PC.

Taal blijft enorm hekelpunt. De anderstaligen zoeken zowel hulp bij de contactpersonen (Iemand die wil studeren maar haar weg niet vindt, info ivm. paspoort,...), als bij sociale omgeving (Kinderen die moeten vertalen, hulp van digitaal vaardigere partner,...).

Een belangrijke bevinding was dat veel werknemers van Komaf Koffie heel gemotiveerd zijn om Nederlands te leren om de integratie in de samenleving te versnellen. Dit staat in contrast met andere participanten die al heel wat langer in het land zijn en deze motivatie niet hebben, wat aansluit bij de bevindingen uit het expert interview met Esther Rozendaal omtrent motivatie.

Uit de interviews bleek dat sociale media apps als facebook, instagram, whatsapp,... veel gebruikt worden. Dit voornamelijk via de smartphone.

Tijdens het testen van de digitale skills bij anderstaligen door middel van cognitieve walk throughs kwamen enkele problematieken terug:

- Onderliggend taalprobleem vergt al veel energie. De meeste participanten kunnen wel op de website van VRT.nws geraken maar eens daar weten ze bijvoorbeeld niet hoe een specifiek artikel te zoeken omdat ze het woord 'zoeken' in de zoekbalk niet (her)kennen, of maakten ze te veel schrijffouten om het artikel te vinden.

- Vatbaarheid voor phishing door gebrekkige kennis van formeel taalgebruik.

- Ook moeite met het opmaken van teksten zoals cursief zetten, onderlijnen,...

Tevens ging de voorkeur van participanten uit naar communicatiemiddelen waarmee ze bekend zijn zoals sms, whatsapp, bellen of spraakberichten. Het verzenden van mails verloopt moeilijker door de formele aard van het medium en het weinige gebruik ervan in het dagdagelijkse leven. Een participant typte de hele inhoud van de mail in het onderwerp, een andere had geen e-mailadres omdat haar partner dat regelt en nog een andere participant had moeite met de multifactor authenticatie.

De bevindingen uit de focusgroepen en diepte interviews werden gebruikt om de persona's uit sprint 2 te verfijnen.

Sarah Anrijs (1 expert-onderzoeker):

- De definitie van mediawijsheid is werkbaar. Een extra aanvulling: Het gaat vooral over de ability om iets te gaan opzoeken / doen en niet over de omzetting hiervan.

- Media: Opdeling van kapitaal volgens Bourdieu

• Economisch: Internet voor werk gebruiken
• Cultureel: opleidingen, films kijken
• Sociaal: contacten onderhouden
• Persoonlijk: persoonlijke zorg en ontwikkeling (slaat op mentale gezondheid en op de gezondheid in het algemeen)

- Maatschappelijk standpunt dat bij ons heerst is dat iedereen digitaal moet zijn en moet meekunnen, maar wat als mensen dit bewust niet willen?
Socialisatie

• Non-use as a meaningful behavior
• Lifestages
• Risk en benefit weegschaal

- Positivistische vs kritische houding:

• Positivisme: ‘Het probleem zal wel opgelost geraken door wat vragenlijstjes af te nemen etc.'
• Kritische houding: We moeten ook kijken naar de bredere maatschappelijke context en bepaalde zaken in vraag durven stellen.

- Kritische houding:

• Middelen zijn beperkt
• One size fits all: Deze aanpak werkt niet. Het kan zijn dat door brochures sommige mensen zich aangespoord voelen om hun vaardigheden te gaan oefenen maar voor velen is dit alleen niet voldoende. Een idee (van Sarah) zou bijvoorbeeld zijn om een busje te laten rondrijden in de delen van de stad waar deze mensen zich bevinden.
• Aangeleerde hulpeloosheid: Dit is vooral een frictiepunt bij sociaal werkers.

Maar je kan je ook afvragen of we als maatschappij bij bijvoorbeeld een bank geen minimale fysieke dienstverlening moet aangeboden worden.

Hier merk je dan weer een wrijving tussen het economische en maatschappelijke. Als er bij een bank één klant per uur zou langskomen om hulp te vragen bij online bankieren is dit weinig rendabel om daar iemand voltijds voor aan te nemen.

Timmerwerkt (Gent) en Kringloopwinkel (Halle): (3 experts van de organisaties)

Ervaringen vanuit het perspectief van een contactpersoon van anderstaligen:

Vluchtelingen vs anderstalige nieuwkomers:

• Groot verschil is tussen de 2 groepen qua kennis.

Tewerkstelling:

• Rektruteringen gebeuren via OCMW en VDAB
• Artikel 60:
  • Blijven maximaal 2 jaar
  • Tewerkgesteld door VDAB of OCMW
• Vast contract

Werknemers en digitale toestellen:

• Computer + smartphone
• Frequenter gebruik van smartphone
  • Whatsapp, Instagram, Facebook, online shopping
  • Mailen = minder
• Vertonen niet echt interesse in de computer
• ! Kringwinkel: Anderstaligen vatbaarder voor phishing.
• Hulp bij online bankieren, inloggen ‘Mijn burgerprofiel’, smartschool … Bij het contacteren van beschikbare instanties meestal lange tijd vooraleer je geholpen wordt = drempel. Bij sommige is de taal de drempel, bij andere komen hier nog eens beperkte digitale mogelijkheden bij.
  
  

Hulpmiddelen op de werkvloer:

• Manual.to = app. Werknemers scannen een QR-code met hun gsm en kunnen een handleiding van een machine lezen in hun thuistaal. Dit werkt goed!
• Werken met pictogrammen en gebaren.
  • Fiches: per uur een pictogram met wat ze moeten doen.
• Google Translate
  
  

Nederlandse les:

• Werknemers volgen gemiddeld 2 jaar Nederlandse les en dienen niveau NT2 te behalen.
  • Timmerwerkt: Ze werken 4 dagen en krijgen 1 dag vrij ter compensatie van de 2 avonden Nederlandse les die ze volgen.
  • Kringloop: Mogen 2 halve dagen per week Nederlandse les volgen.
    • Leerbaarheid is beperkt bij sommigen. Zaken die ze moeten onthouden zijn soms te complex voor hen.
    • Er geraken is meestal al een grote opgave.
    • LIGO = laagdrempelig Nederlands krijgen + ABC voor computer. Er liggen folders, maar niet echt interesse door de werknemers.
      
      

Suggesties:

• Timmerwerkt:
  • Een vast vertrouwenspersoon, die de werknemers helpt met digitale basisvaardigheden bv. een halve dag per week.
  • Hoofdtelefoon met noise-cancelling, taal in eigen moedertaal zetten zodat werkgever en werknemer elk in hun eigen taal erlkaar begrijpen = zou een gebruiksvriendelijkere oplossing zijn.
  • Samen met Imec waren ze voor dit laatste al bezig met onderzoek naar productontwikkeling.
• Kringloop: Werktelefoon in bureau, waar werknemers een bericht op kunnen sturen.
• Duo for a job:
  • Werken enkel met < 35-jarigen
  • Organisatie met mentoren die vrijwillig gekoppeld worden aan iemand (bv. iemand uit het atelier) en deze begeleiden anderstaligen zowel in werkverband als in hun vrije tijd.

Abdel en Ahmed zijn gebasseerd op veel informatie die we hebben gekregen van de experts waar we mee in contact zijn gekomen. Ook hebben we al een paar anderstaligen geïnterviewd en veel van de informatie in de persona's komen daar uit. Oleksandra en Isabella zijn nog echte assumptie persona's dat van ons uit komen die we graag nog zouden aftoetsen met de realiteit aan de hand van diepte interviews of expert interviews.